หยุดหน่อยไหม จะได้ไม่ต้องทำร้ายตัวเอง

เวลาไหนที่คนเราจะทำร้ายตัวเอง? ไม่นับรวมผู้มีปัญหาทางจิต  หลัก ๆ ก็น่าจะมี 2 ช่วงใหญ่ ๆ คือ เวลาที่คนสิ้นหวัง กับ กำลังสูญเสียสิ่งที่สำคัญในชีวิต ที่ไม่ว่ารายละเอียดจะแตกต่างกันอย่างไร แต่ที่สุดแล้ว มันส่งผลให้จิตใจคนเราตกต่ำถึงที่สุดได้ ทว่าหลายคนก็ไม่ได้จิตใจย่ำแย่ขนาดนั้น แต่ก็กำลังทำร้าย ทำลาย หรือค่อย ๆ พังชีวิตตัวเองอยู่อย่างช้า ๆ ได้เช่นกัน

เข้าใจก่อนว่า การทำร้ายตัวเองในที่นี้ ไม่ได้หมายถึงในเชิงทำร้ายร่างกาย แบบหยิบมีดมาแทงตัวเองอะไรเช่นนั้น แม้มันจะเกิดขึ้นได้ตามมาในภาวะจิตใจย่ำแย่ที่สุด แต่ในที่นี้ และส่วนใหญ่เป็นในเชิงที่เรามักค่อย ๆ ทำร้ายตัวเองกันเสียมากกว่า ยกตัวอย่างที่ง่ายที่สุดก็เช่น การเอาแต่เมาเหล้า เมายา…

สูญเสีย สิ้นหวัง

นึกไม่ออกว่านอกจากการ “สิ้นหวังกับสูญเสีย” แล้ว อะไรจะทำให้คนเราจิตใจย่ำแย่ได้มาก ๆ เพราะแค่เรื่องสูญเสียก็ครอบคลุมมากมาย แต่เมื่อพิจารณา ส่วนใหญ่ สูญเสีย จะใช้กับ “สิ่งที่เรามีอยู่” และสิ้นหวัง ก็ใช้กับ “สิ่งที่เรายังไม่ได้มา” โดยย่อมเป็นสิ่งมีค่าที่เราลงทุน ลงแรง ลงใจคาดหวังไว้มากมายนั่นเอง ซึ่งหลายครั้งมันก็คล้ายเป็นเรื่องเดียวกัน คือเสียสิ่งที่หวัง หรือหวังว่าจะไม่เสียไป…

การรับมือกับความสูญเสียนั้น แม้ที่จริงจะทำได้ยากหากเกิดกับใคร แต่ต้องทำอย่างไรนั้นไม่ซับซ้อน คือต้องทำใจ และปัจจัยคือเวลาเพียงเท่านั้น แต่ในคนสิ้นหวัง แล้วจะให้กับมามีแรง มีพลังใจได้เหมือนเดิมนั้น วิธีการช่างบอกยากและแตกต่างกันในแต่ละคนอีกด้วย

และยังมีคนที่ชีวิตไร้ความหวัง หรือค่อย ๆ สิ้นหวัง จึงปล่อยให้มันกัดกินจิตใจลงไปเรื่อย ๆ ในแต่ละวันโดยที่เรานั้นอาจไม่รู้ตัวด้วยเหมือนกัน…

เป้าหมาย และความหวัง

จากที่กล่าวมาน่าจะทำให้ตรองได้ในมุมหนึ่งว่า ชีวิตที่ยังมีเป้าหมายและความหวัง เราย่อมไม่ยอมปล่อยให้อะไรพังลงไป / และเหล่านั้นมันเป็นเพียงมุมที่อาจมีเรื่องราวหรือเหตุการณ์ส่ง “ผลกระทบรุนแรง” ต่อเรา

ไม่ว่าเป้าหมายหรือความหวังนั้นจะเป็น คน สิ่งของ ความสำเร็จ หรือสิ่งที่มีผลต่อจิตใจเราในด้านใดด้านหนึ่ง เพราะมันจะทำให้เรารู้สึกสูญเสีย หรือสิ้นหวังได้นั่นเอง

แสดงว่าถ้าเราไม่ต้องมีเป้าหมาย เราก็จะไม่ต้องรู้สึกสูญเสีย สิ้นหวังสินะ..

เมื่อคิดต่อไปอีกหน่อย ในคนที่ไม่ได้มีเป้าหมายหรือความหวังใดจริงจัง และดูเหมือนใช้ชีวิตปกติธรรมดา ในเวลาที่ชีวิตเราปกติ แล้วเราไร้ซึ่งเป้าหมาย ก็เหมือนเรากำลังไร้ความหวังใด ๆ ทว่ามองอีกทีนี่ชีวิตที่กำลังเลื่อนลอย จนเราอาจเลือกไปใช้ชีวิตมักง่าย เพราะไร้สิ่งจูงใจ หรือเติมเต็มหัวใจ อะไรที่ดูสุขง่าย ๆ เราจึงอยากได้และคว้ามาก่อน เช่น เรื่องกิน เรื่องเฮฮา ปาร์ตี้ ที่ไม่ใช่เรื่องผิด แต่กับคนที่ชีวิตต้องการแต่เรื่องนี้จะมีเวลาต่อเติมชีวิตด้านอื่นได้อย่างไร… เริ่มทำร้ายตัวเอง

อีกรูปแบบหนึ่ง เวลาได้สิ่งที่เคยเป็นเป้าหมาย เมื่อได้มาแล้วก็อาจเผลอทำลายลงไป เช่น เคยอยากได้คนนี้เป็นแฟน แต่มีเป้าหมายลึก ๆ เพียงแค่ ต้องการพิชิตใจ เอาชนะ (โดยไม่รู้ตัว) เมื่อได้มาเป็นแฟนแล้ว ก็ถือว่าหมดเป้าหมายไป ส่วนลึกในใจจึงมีแรงกระตุ้นให้ อยากไปพิชิตใจ คนอื่นต่อ… ผลที่แท้จริงมันจะย้อนแย้งกันเพราะการที่เราจะทิ้งใครนั้นมันย่อมเจ็บปวดเสมอ แต่บางคนก็เหมือนคนชอบทำร้ายตัวเองเช่นนี้ดยไม่รู้ตัว (และทำร้ายคนอื่นด้วย)

คล้ายกันอีกตัวอย่าง ที่บางคนเป้าหมายคือ ทำงานให้ได้เงินเดือนเยอะ พอได้เยอะจุดหนึ่งก็เหมือนหมดเป้าหมายในงาน จึงพยายามไปใช้เงิน ใช้ชีวิตไปในทางที่คิดว่าสนุก ตื่นเต้น เป็นเป้าหมายเลื่อนลอยแทนที่ และที่สุดชีวิตก็ถดถอยลงไปตามระเบียบ

รวม ๆ แล้วในส่วนนี้ เมื่อเราหมดหรือไม่มีเป้าหมาย ก็ไม่จำเป็นต้องมีอะไรให้หวัง เราก็ไม่ต่างจากคนสิ้นหวังที่อยากทำร้ายตัวเอง เพียงแต่มองผิวเผินมันอาจไม่ได้เข้าใจง่าย เพราะส่วนหนึ่งเราแอบค่อย ๆ ทำร้ายตัวเองโดยยากจะสังเกตหรือรู้ตัว มันต้องใช้เวลาหรือเคยมีประสบการณ์มาจึงจะมองเห็น

(คล้าย ๆ เหตุผลที่เกิด Midlife crisis หรือวิกฤติวัยกลางคน ก็ดูเป็นเพราะอะไรที่ไม่ต่างกันจากนี้)

หยุดหน่อยไหม?

เหมือนบทความนี้กำลังจะเขียนแบบวนไปเวียนมา ก็เพราะมันเป็นวัฏ (วัดตะ : วงกลม, วนเวียน) ที่ไร้ความพอดี ชีวิตที่มุ่งเป้าหมายย่อมมีวันอาจทำให้สิ้นหวัง แต่ไร้ซึ่งเป้าหมายชีวิตก็ไร้ความหวังไม่ต่างกัน แล้วควรมีหรือไม่ควรมีเป้าหมายดี?

มันก็คือความพอดี เราควรมีเป้าหมายไว้ไม่วาง แต่ในบางช่วงเวลา ควรพัก วาง ออกจากตรงนั้นไปบ้างในบางคราวโดยอย่างยิ่งเมื่อจิตใจเริ่มถดถอย เช่น หนีไปเที่ยว ไปทำงานอดิเรก ไปใส่ใจครอบครัว ไปลงทุนด้านอื่น ไปเล่นเกมส์ ไปทำสิ่งใด ๆ ที่เกิดประโยชน์ก็ได้ หรือแค่ไม่ส่งผลเสียเกินไปนักก็ได้ แต่ให้ได้วางเป้าหมาย หรือความหวังลงไปก่อน

เพราะเมื่อเรา “เลือกไปเอง” ในบางเวลาเช่นนี้ แสดงว่าเรามี “สติ” ที่จะถอยออกมาก่อนปัญหาจะเกิด เราไม่ใช่คนกำลังไม่มีความหวังแล้วเลื่อนลอยจนหาสุขง่าย ๆ ที่แอบทำร้ายตัวเอง เราเลือกถอยก่อนความรู้สิ้นหวัง (จากเป้าหมาย) จะมาทำร้ายเราได้ด้วยซ้ำ ในมุมหนึ่งก็เหมือนได้ฝึกปล่อยวาง ลองเสียเป้าหมายนั้นไปในตัวชั่วคราว ดีกว่าเราไปถึงจุดที่เราจะไม่รู้ตัว แล้วค่อย ๆ ทำร้ายตัวเอง ทั้งความฝัน เป้าหมาย และความหวังแบบที่ไม่มีพลังจะเรียกอะไรกลับมาอีกได้เลย…

อีกหนึ่งบทความที่น่าจะมีประโยชน์แง่คิดกับคนที่ติดบางอย่างในช่วงนี้ หรือคุณคิดว่านี่เหมาะกับใคร จงแชร์ไปให้เขาอ่าน แล้วชวนกันไปหาอะไรไร้สาระทำกันบ้าง วางเป้าหมายลงไปชั่วคราว หยุดหน่อยไหม? ตอนนี้ ตอนที่สติยังอยู่กับเรา 😇

บทความฉบับปรับปรุง เผยแพร่ครั้งแรก Facebook Sirichaiwatt เมื่อ 15/06/2021